Spotkanie z
Prof. Isabelle Desbarats
z Uniwersytetu w Tuluzie
(Université de Toulouse),
która zaprezentuje temat:
“Prawo pracy a prawo środowiska:
skrzyżowania pod hasłem pilnej potrzeby ochrony klimatu”.
"Droit du travail & droit de l’environnement : des interactions croissantes au nom de la lutte contre l’urgence climatique. Aspects de droit français”.
La lutte contre le réchauffement climatique est une priorité absolue à laquelle tous doivent contribuer, qu’il s’agisse des citoyens, des acteurs publics, comme des acteurs privés. En effet, le réchauffement climatique n'est pas un problème du futur, mais une réalité déjà observée avec +1,09°C par rapport à l'ère pré-industrielle : vagues de chaleur plus intenses et plus fréquentes, augmentation des feux de forêt et des précipitations, élévation du niveau de la mer, acidification des océans.
C’est ainsi qu’aujourd’hui, les actions climatiques contre les gouvernements se multiplient (Allemagne, Pays-Bas…), et qu’en France, par exemple, l’Etat vient d’être condamné en justice pour inaction climatique. Par ailleurs, outre les pouvoirs publics c’est un autre acteur qu’il faut évoquer, dans la mesure où son rôle écologique est aujourd’hui centralà tous égards: négativement, en tant que partie prenante au processus de détérioration de l’environnement naturel ; positivement, comme protagoniste dans l’identification des moyens pour y remédier. Il s’agit de l’entreprise qui fait aujourd’hui l’objet de pressions croissantes, qu’elles émanent de ses actionnaires, des ONG et des associations, ou bien encore du juge lui-même.
Ainsi la société Shell a-t-elle été condamnée à revoir à la hausse ses objectifs climatiques et à réduire ses émissions de CO2 de 45% d'ici à fin 2030: il s’agit d’une décision notable puisque c’est la première fois qu'une entreprise se voit contrainte de respecter l'Accord de Paris. Dans ce contexte, alors que la lutte contre le dérèglement climatique doit être aujourd’hui prioritaire, de quelle façon la norme sociale lato sensu contribue-t-elle à faire de l’entreprise et de ses les salariés des acteurs de cette lutte? L’objectif de cette intervention est de montrer qu’en droit français, les normes - du droit du travail comme celle du droit de l’environnement, qu’elles soient publiques ou privées, contraignantes ou incitatives – se combinent aujourd’hui pour pousser, voire contraindre, les entreprises privées ainsi que leurs salariés à devenir des acteurs de la lutte contre la dégradation environnementale. En dépit des crises géopolitiques actuelles, l’enjeu est fondamental, comme vient de le confirmer le nouveau rapport du Giec sur les effets du réchauffement climatique(Février 2022) : selon Hoesung Lee, le président du Giec, «ce rapport est un terrible avertissement sur les conséquences de l'inaction. Il montre que le changement climatique est une menace grave et croissante pour notre bien-être et la santé de cette planète. Nos actions aujourd'hui détermineront comment l'humanité et la nature s'adapteront aux risques climatiques croissants."
Prof. Isabelle DESBARATS: Professeur, Université Toulouse I Capitole. Professeur à l’université de Toulouse–I Capitole et membre du CDA (Centre de Droit des Affaires), Isabelle Desbarats est spécialisée en droit social. Ses recherches portent sur les problématiques suivantes : fait religieux en milieu de travail; responsabilité sociétale et éthique d’entreprise; santé au travail, dans une approche croisée droit du travail/droit de l’environnement; droit de l’emploi des seniors. Elle s’intéresse également, sous l’angle du droit du travail européen, aux questions soulevées par le détachement transnational de travailleurs. Plus récemment, elle a décidé de s’intéresser aux nouvelles formes de travail et d’entreprendre à l’ère des plateformes numériques ainsi qu’aux mutations du travail, envisagées sous l’angle juridique, provoquées par le développement de l’intelligence artificielle.
Elle est directrice du Master2 Droit et Sciences du Travail européen (M2 DSTE).
Wykład
Prof. Nicolas Moizard
z Instytutu Pracy
(Institut du travail)
Uniwersytetu w Strasbourgu
(Université de Strasbourg),
który zaprezentował temat:
“Negocjowane” prawo pracy
- przykład francuski
Un droit du travail négocié dans l'entreprise : l'exemple français:
Les réformes successives en France ont donné un rôle de plus en plus important à la négociation collective dans l'entreprise. L'évolution a commencé au début des années 80 avec l'instauration d'obligations annuelles de négocier dans l'entreprise sur le temps de travail et les salaires. Les entreprises ont rapidement compris l'intérêt de telles négociations. Le législateur a en effet ouvert des possibilités de dérogations à la législation sur l'aménagement du temps de travail à condition que cela passe par un accord d'entreprise. La loi dite "Travail" de 2016 a ouvert des marges de manœuvre supplémentaires aux négociateurs en matière de temps de travail. La priorité est donnée à l'accord collectif d'entreprise. Seules quelques règles d'ordre public s'imposent aux négociateurs. La loi devient supplétive. Elle ne s'applique qu'en l'absence d'accord collectif. C'est le cas par exemple pour la durée du travail. Les ordonnances Macron de 2017 ont élargi ce système à une majorité de thèmes. La loi ne s'applique qu'à défaut d'accord collectif d'entreprise. Cette évolution pose de nombreuses questions. Cette priorité donnée à la négociation collective suppose une culture du dialogue social. Les négociateurs veulent-ils réellement aboutir à un accord? Négocient-ils dans des conditions loyales? Cela est particulièrement important lorsque les accords portent sur l'emploi et réduisent les avantages des salariés. Les délégués syndicaux doivent négocier sur des thèmes sur lesquels ils manquent de compétences techniques. Le temps passé à la négociation risque de les éloigner des salariés qu'ils représentent. De plus, beaucoup de négociations portent sur des questions de procédure (organisation des instances élues, périodicité et contenu des négociations obligatoires...) qui ne concernent pas directement les conditions de travail. Il est également essentiel de trouver des négociateurs en l'absence de syndicats dans l'entreprise. Le faible taux de syndicalisation en entreprise ne permet d'avoir des délégués syndicaux dans toutes les entreprises. La loi ouvre ainsi la possibilité de négocier avec des élus ou des salariés ou par référendum. Le dialogue social se développe donc sans syndicats.
Spotkanie z Panią Doktorantką
Maud Rivolier
z Uniwersytetu Paris 1 Panthéon-Sorbonne
przygotowującą pracę doktorską
pt.: “Wspólnota zakładu pracy”
La notion de communauté de travail en droit français
La notion de communauté de travail occupe une place particulière dans les discours juridiques français.
Il s’agit d’une notion cardinale des sciences sociales et du droit du travail. Elle repose historiquement sur l’idée que le collectif doit permettre de contrer l’inégalité et la conflictualité de la relation individuelle qui naît du contrat de travail entre le salarié et son employeur. Dans cette perspective, elle imprègne la législation et la jurisprudence qui lui reconnaissent une portée juridique.
Pour autant, bien qu’essentielle en droit du travail, la signification donnée à la communauté de travail ne se laisse que difficilement appréhender. Elle ne dispose ni de la personnalité morale, ni d’un cadre clairement établi. Elle n’est pas définie juridiquement et n’a pas la rigidité d’autres notions traditionnelles du droit du travail (salarié, contrat de travail…) qui ont fait l’objet d’une définition précise par les juges ou le législateur. De fait, si elle est souvent invoquée, tantôt pour rappeler son existence, tantôt pour déplorer son éclatement voire sa disparition, elle reste une notion floue, aux contours et aux effets indéfinis. Il est donc possible de constater une grande diversité dans les utilisations et les conceptions qui peuvent être prêtées à la communauté de travail.
En raison de cette absence de définition fixe, la notion de communauté de travail présente une certaine souplesse. Cette dernière est nécessaire en ce qu’elle permet à la notion de s’adapter à la diversité des situations et à l’évolution des formes d’emploi. Mais cette trop grande souplesse peut également générer de nombreuses ambiguïtés et une grande insécurité juridique. L’objectif est donc de parvenir à cerner les différentes significations que recèle la notion de communauté de travail.
Pour ce faire, il convient, dans un premier temps, de mettre en évidence les différentes conceptions de la communauté de travail telles que nous pouvons les retrouver dans les discours juridiques (I.).
Puis, dans un second temps, il est possible de revenir plus concrètement sur quelques hypothèses caractéristiques de l’appréhension de la notion de communauté de travail dans le droit positif (II.).
I. L’évolution des conceptions de la communauté de travail
Il n’existe pas une conception unitaire de la communauté de travail. Il est possible de mettre en évidence quatre grandes conceptions de cette notion qui se sont progressivement accumulées.
1. La communauté de métier
La communauté de travail a longtemps été conçue comme une communauté de métier. Il s’agit de la conception qui dominait jusqu’à la Révolution française et la suppression des corporations en 1791. L’existence d’une communauté de travail établie à partir de l’appartenance à un même métier est désormais peu présente dans le droit du travail actuel. Elle est aujourd’hui limitée à quelques statuts légaux particuliers accordés à certaines catégories de métier afin de leur permettre l’application du droit du travail (les journalistes professionnels, les artistes…).
2. La communauté d’entreprise
La communauté de travail peut être comprise comme la communauté d’entreprise formée par les salariés et leur employeur. Présentée comme un lieu de solidarités, l’entreprise formerait une communauté de travail constituée de l’employeur et de ses salariés en vue de la réalisation d’une œuvre commune. Cette conception a été au cœur de l’émergence au début du XIXème siècle d’une théorie institutionnelle de l’entreprise. Elle s’est opposée à la théorie contractuelle de l’entreprise qui prévaut aujourd’hui. On trouve cependant des traces de cette conception de l’entreprise comme communauté de travail dans le droit positif.
3. La communauté des travailleurs
La communauté de travail peut également s’entendre comme l’ensemble formé par les salariés face à un employeur unique. Elle correspond au paradigme de l’entreprise qui « désigne la situation de référence que constitue la relation entre, d’une part, un employeur, et d’autre part, une collectivité de travailleurs, sans définir la nature juridique de cette relation ». Dans cette hypothèse, la référence à la communauté de travail permet de mettre en évidence les liens existant entre les travailleurs. Cette conception prédomine aujourd’hui dans la jurisprudence. Elle est centrale dans tous les questionnements relatifs à la légitimité et au rôle de la représentation du personnel.
4. La communauté de travail éclatée
Depuis les années 1980, le recours par les auteurs à la notion de communauté de travail renvoie au phénomène d’éclatement de la communauté de travail formée par les travailleurs. Ce phénomène témoigne d’un changement dans la conception de la communauté de travail. La communauté de travail n’est plus nécessairement fondée sur un lien social fort et durable. L’appartenance d’un salarié à un collectif n’est plus acquise en raison de l’instabilité des parcours professionnels. De nouveaux questionnements, liés notamment au développement du numérique, se développent.
II. Quelques hypothèses d’identification de la communauté de travail dans le droit positif
Le législateur et les juges ont, à plusieurs reprises, eu recours expressément à la notion de communauté de travail. Certains espaces du droit du travail sont ainsi directement fondés sur l’appréhension d’une communauté de travail. Elle a pour but de mettre en place des cadres d’application du droit du travail plus conformes à la réalité sociale.
L’identification de la communauté de travail par les juges repose sur un ensemble d’indices factuels visant à démontrer l’existence d’un intérêt commun partagé par les travailleurs. Elle résulte du partage de mêmes conditions de travail, de l’exercice d’activités similaires ou encore de la proximité physique des travailleurs liée à l’implantation géographique des périmètres. Elle peut également être la conséquence d’une identité du statut social (identité du règlement intérieur, de la convention collective, des bulletins de paie, de la mutuelle…).
Plusieurs exemples pourront être donnés, parmi lesquels celui de l’« unité économique et sociale » : pour la jurisprudence, si plusieurs entreprises forment ensemble une même communauté de travail, la représentation du personnel doit être mise en place au niveau de cette communauté unifiée. Les références à cette notion de communauté de travail participent donc de l’idée que les règles juridiques doivent s’établir au niveau du lieu où le travail est tangible : celui au sein duquel se forment les solidarités entre travailleurs indépendamment des limites du droit des sociétés.
HANNA DĘBSKA - prawniczka i socjolożka. Doktorat z nauk prawnych pt. “Trybunał Konstytucyjny jako instytucja władzy symbolicznej” obroniła z wyróżnieniem na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 2015 roku otrzymała za niego Pierwszą Nagrodę w 50-tym Jubileuszowym Konkursie „Państwa i Prawa” na najlepszą pracę doktorską w dziedzinie prawa. W 2016 r. uzyskała Stypendium Naukowe START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej dla wybitnych młodych uczonych na początku kariery naukowej, posiadających udokumentowane osiągnięcia w dziedzinie badań, jak również stypendium Ronald and Eileen Weiser Professional Development Award, dzięki któremu studiowała na Uniwersytecie Michigan, w USA.W 2021 roku obroniła rozprawę doktorską z nauk socjologicznych pt. “Homo academicus iuridus. Geneza i struktura akademickiego pola prawnego w warunkach półperyferyjnych” na Wydziale Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
MITCHELL ORENSTEIN
- profesor w Instytucie Studiów nad Europą Środkowo-Wschodnią i Rosją, na Uniwersytecie w Pensylwanii. Autor m.in. książki:
“Privatising pensions”, Princeton 2008.
Jak pisze prof. Mitchell Orenstein:
“In the pension area, the World Bank/USAID coalition has been by a coalition led by the International Labour Organization (ILO) and International Social Security Association (ISSA) (…). The success of transnational advocacy coalitions thus depends not only on their own resources, ideas, legitimacy, and organisational behaviour, but also on their relative standing. In the case of pension privatisation, it is quite clear that the World Bank-led coalition has enjoyed much greater access to resources than the ILO-led coalition.” (s. 69).
“Interestingly, the European Union largely stayed out of the pension reform debate, though it issued several communications in the late 1990s that gave a subtle green light to pension privatisation experiments in the Central and Eastern Europe and the rest of the EU.” (s. 72).
“Pension privatisation has been advocated by a transnational coalition that spread these reforms as part of well-organised campaign. This campaign began when members of neoliberal epistemic community took positions of power in leading state and transnational organisations and worked to formulate a coherent global agenda to guide their activity. Ultimately, the campaign for pension privatisation encompassed a variety of transnational actors working in cooperation and conflict, whose actions have been driven by their own ideas, resources, and international decisions that have changed over time.” (s. 72-73).
“(…) pension privatisation ideas has been developed by a transnational advocacy coalition of policy actors including Chilean reformers, U.S. economists, U.S. government agencies, and the World Bank and other multi-lateral international organisations. This powerful coalition issued its manifesto in 1994 and gained the full resources of the World Bank at that time. This campaign has been organized and coordinated among the main actors through various international conferences, donor meetings, and individual contacts. Through the efforts of the individual proposals actors and their cooperation, this coalition has advocated the transfer of pension privatisation policies to countries around the world.” (s. 80).
“Poland is a country where transnational policy actors played a large role in putting pension privatisation on the agenda. The World Bank - sponsored the activities of the Office of the Plenipotentiary for the Pension Reform and even released one of its leading pension reform officials, a Polish citizen, Michał Rutkowski, to head this office. The World Bank was deeply involved in all aspects of reform planning. The Bank and USAID were also critical in reform implementation, as Poland experienced severe administrative difficulties in its social security administration, ZUS.” (s. 149).
Małgorzata Jacyno - polska profesor, socjolożka, pracuje w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się socjologią kultury. Główne publikacje: “Iluzje codzienności. O teorii socjologicznej Pierre’a Bourdieu”, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa, 1997, “Kultura indywidualizmu”, 2007, PWN, Warszawa, “Przewodnik socjologiczny po Warszawie” (red.), Oficyna Naukowa, 2016, Warszawa, “Kultura na peryferiach” (red. M. Jacyno, T. Kukołowicz, M. Lewicki), Narodowe Centrum Nauki, 2018, Warszawa.
prof. Małgorzata Jacyno
Jak piszą autorzy S. Beaud, M. Pialoux:
“Pourquoi écrire aujourd’hui sur les ouvriers? Ne sont-ils pas les survivants d’un vieux monde industriel en voie de disparition? N’a-t-on pas déjà tout dit sur la fin de la “classes ouvrière”? (s. 25),
“Parce que nous pensons que la question ouvrière est plus que jamais d’actualité, et qu’il faut continuer d’aller voir à l’intérieur de l’enterprise commet l’on y travaille, même si les “bonnes nouvelles” annonçant un changement radical du monde de gestion (“management participatif”, “entreprise intelligente”, entreprise du “troisième type”, “fin de taylorisme”, “appel aux compétences des salariés”) tentent d’en dissuader les chercheurs. Nous avons essayé de reformuler en sociologues des problèmes importants de l’économie politique: les conditions sociales de l’obtention des gains productivité, l’amélioration de la qualité, avec le souci de prendre en compte des aspects que les économistes du travail laissent souvent hors de leur champs de réflexion (les effets du passage à l’école, les dispositions des salariés…).” (s. 29),
“Ce que l’enquête montre, c’est la manière dont ce “groupe” affronte une situation qui lui est, à bien des égards, défavorable - nouvelles technologies qui disqualifient les anciens savoirs, effondrement du communisme à l’Est, crise de la gauche en générale -, et en même temps comment il continue d’exister (même s’il est très affaibli) et de se défendre en se servant des armes que lui a léguées la tradition historique, certes dans un certains désarroi, en hésitant, en ayant de plus en plus une conscience aiguë de l’érosion de ses stratégies anciennes et du problème du succession des génération au sein du “groupe”. (s. 35),
“Malgré l’effondrement de la classe, le monde ouvrier n’a pas disparu. Mais on l’a constaté, la condition ouvrière s’est profondément transformée au ours de ces vengts dernières années: elle a perdu une partie de son assise dans le monde industriel et s’est plutôt développé dans le secteur tertiaire du fait de la prolétarisation des employé(e)s (le cas “idealtypique“ entant ici celui des caissières)” (s. 405),
“C’est ainsi que les nouveaux critères adoptés pour recruter les jeunes ouvriers sont la “compétence”, l’ “adaptabilité”, la “réactivité”, le “potentiel”. Derrière les mots du nouveaux management, qui repose largement sur une logique du flou, ce sont des jugements d’ordre technique et social qui sont portée.” (s. 406-407),
“Les ouvriers d’aujourd’hui, on l’a dit, sont isolés, atomisés, souvent privés de moyens de défense collective. Sont-ils pour autant condamnés à l’invisibilité et à l’écrasement? L’héritage ouvrier, fait de luttes et de résistances (grandes et petites), a-t-il encore quelque chance de se transmettre? Que va-il-rester de la morale de classe, ce support d’identité qui donnait des armes aux ouvriers pour faire face au mépris que les groupes sociaux plus favorisés leur ont toujours témoigné? Quel est l’avenir d’une culture ouvrière privée de sa dimension politique? Relisons la dernière phrase du livre Georges Naval, ancien ouvrier devenu écrivain: “Il y a une tristesse ouvrière dont on ne guérit que par la participation politique”. Ces questions débordent le seul cadre du monde ouvrier, elles interrogent le mode de recomposition de la société française dans son ensemble, tant le mouvement ouvrier, par sa combativité passée et par les acquis sociaux qu’il a pu arracher aux classes dominantes, a joué un rôle décisif dans la constitution et la consolidation d’une “société salariale” étendue à la majorité de la population active: que l’on pense à l’acquisition et à la consolidation des droits sociaux - droit du travail, Sécurité sociale, doits syndicaux.” (s. 412),
“Un des paradoxes de la situation actuelle est que, du fait de l’affaiblissement du mouvement syndical, ce sont les membres des classes supérieures (notamment les enseignants, les artiste, les chercheurs) qui revendiquent certaines des valeurs anciennes du monde ouvrier (comme l’internationalisme, l’égalitarisme, la solidarité), et de moins en moins les enfants d’ouvriers eux mêmes.
C’est pourquoi l’une des tâches principales d’un mouvement ouvrier qui voudrait rester fidèle à son histoire, tout en en faisant rebondir le cours, serait de renouer les fils entre les générations, de resserrer les relations des les univers sociaux (employés, techniciens, professions de la culture) proches du monde ouvrier, de tirer les enseignements des autres formes de lutte qui se développent loin des ateliers.” (s. 415).
LOIC LEROUGE jest czołowym badaczem zagadnień medycyny pracy. Jego badania polegają na analizie, w jaki sposób prawo odnosi się do zagadnień medycyny pracy w ramach porównawczego podejścia do prawa pracy i zabezpieczenia społecznego. Aby umocnić swoje badania, angażuje się w dialog z innymi dyscyplinami i interesariuszami. Jest odpowiedzialny za temat „Zdrowie psychiczne i fizyczne pracowników i osób” w Centrum Badawczym Porównawczego Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (COMPTRASEC UMR 5114, CNRS-University of Bordeaux). Autor licznych publikacji i konferencji, w październiku 2021 r. utworzył na Uniwersytecie w Bordeaux International Research Chair in Comparative Occupational Health Studies (CIECST).
Bardzo serdecznie dziękuję
Panu Prelegentowi,
Prof. Kacprowi Pobłockiemu
i Wszystkim Uczestnikom za udział
w spotkaniu.
CBZ, 22 stycznia 2022.
Anna Musiała
KACPER POBŁOCKI
- doktor habilitowany,
antropolog społeczny i historyczny;
Autor m.in. książek: “Kapitalizm. Historia krótkiego trwania” (2017),
“Chamstwo” (2021).
prof. Loic Lerouge
Jak pisze K. Pobłocki:
“Każde plecy były nośnikiem unikalnej opowieści. Inaczej zarastały skorupą strupów, twardą i pobrużdżoną jak kora drzewa. A kiedy rany się zagoiły, a ból ustał, można było zapomnieć. Dlatego potrzebni byli ludzie bliscy - bliźni, jak kiedyś mawiano. Ludzie połączeni doświadczeniem bicia. By przypominali, by dawali świadectwo. Bo nikt przecież sam własnych pleców nie rozczyta.” (s. 27).
“Bliźnim można pokazać rany. Kolejnym pokoleniom można jedynie przekazać słowa. Niezwykle trudno dobrać takie, które oddadzą, czym jest doświadczenie przemocy. Bo ta zapisuje się głównie w ciele. Człowiek zgnojony, upodlony, upokorzony tak, jakby był psem, doświadczający półśmierci - takie graniczne przeżycia wymykają się językowi.” (s. 38).
“Lokalna waluta miała z punktu widzenia dworu jedną podstawową zaletę: przywiązywała poddanych do pana. Emitując własny pieniądz, pan miał czym płacić za to, co było dla niego najcenniejsze: ludzką pracę.” (s. 59).
“W tych czterech słowach: władza, rząd, państwo, przemoc kryje się tajemnica ustroju Polszczy. Władza, ale też własność. Rząd, ale też porządek i urzędnik. Państwo, ale też pan oraz panowanie. Przemoc, ale też pomoc, a także zamożność. Te słowa pozwalają wyczerpująco opisać to, w jaki sposób ustanawiano w Polszcze społeczne więzi” (s. 107).
“Okrucieństwo wpisane w ustrój Polszczy polegało na tym, że darem z nieba wydawała się sytuacja, w której zwierzchnicy nie katowali swoich poddanych, tylko traktowali ich po ludzku. Figura dobrego pana wynikała zatem ze strukturalnego okrucieństwa.” (s. 110).
“Chamem nie jest przecież wcale ten, kto kłamie - wprost przeciwnie. Cham nie boi się ojca, tylko się z niego śmieje. Ma w sobie tyle śmiałości, by nie spuścić wzroku, gdy patriarchalna władza obnaża swoje oblicze. (…) Kto patrzy na władzę i widzi ją taką, jaką jest naprawdę, w całej jej potwornej okazałości.” (s. 141). (…) W chamie odbijały się najpodlejsze aspekty pańskości i naga prawda o patriarchalnej władzy. Nie było wzniosłości, nie było dobroduszności, jedynie niepohamowana przemoc, pogarda dla słabszych i pochlebstwa dla silniejszych. (s.153).
“To, co odziedziczyliśmy po Polszczy, to polszczyzna - która zawsze była językiem władzy. Językiem, który obraca się wokół kilku kluczowych zagadnień: własności/włości państwa/panowania, rządzenia/porządku oraz przemocy/pomocy, możności/zamożności. Terminy te wyznaczają granice pola semantycznego, w którym wciąż żyjemy. (…) Nie ma już ludzi możnych, lecz są zamożni. Nie ma chlebodawców, są pracodawcy. Niby słowa podobne, a jednak inne, tak jak osobne i jednocześnie podobne są Polszcza i Polska. To, co je łączy to wspólny skrypt w teatrze życia społecznego. Zmieniają się aktorzy, zmienia się scenografia, ale gramy zasadniczo ten sam dramat.”
(s. 174).
Serdeczne podziękowania dla
Pana Prelegenta
Profesora Andrzeja Bryka
oraz Uczestników
za udział w dzisiejszym seminarium
CBZ, 21 stycznia 2022.
Anna Musiała
Prof. ANDRZEJ BRYK
- wykładowca historii ustrojów na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego; wykładowca uczelni amerykańskich, m.in. Uniwersytetu Harvarda, Amherst College, University of New Hampshire i Marąuette University; autor publikacji dotyczących aspektów konstytucjonalizmu amerykańskiego, a także filozofii politycznej. Autor m.in. książki: “Konstytucjonalizm. Od starożytnego Izraela do liberalnego konstytucjonalizmu amerykańskiego.”, 2013.
Prof. Kristen Ghodsee
Prof. Mitchell A. Orenstein
Szanowni Państwo,
dnia 31 stycznia 2022 gościliśmy w CBZ
Panią Profesor Kristen Ghodsee oraz Pana Profesora Mitchell’a Orenstein’a
Autorów fascynującej książki:
“Taking stock of shock. Social consequences of the 1989 Revolutions”.
https://www.takingstockofshock.com
Państwu Profesorom-Prelegentom i Wszystkim Państwu serdecznie dziękuję za fantastyczny Udział!
Szanowni Państwo,
25 stycznia 2022 r.,
mieliśmy wspaniałą okazję,
gościć w CBZ
Prof. Rapahaël’a Dalmasso,
który wygłosił wykład
pt.: “Francuskie prawo socjalne a poszanowanie prawa międzynarodowego”.
Panu Profesorowi-Prelegentowi
i wszystkim Uczestnikom Spotkania
serdecznie dziękuję.
Anna Musiała
Przez długi czas francuskie prawo socjalne nie musiało konfrontować się z międzynarodowym prawem pracy, niezależnie od tego, czy to ostatnie wywodziło się ze standardów MOP (konwencji MOP), Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, czy nawet Europejskiej Karty Społecznej.
Najczęściej postrzegane było jako bardziej „zaawansowane” i kompleksowe prawo niż te międzynarodowe źródła. Francuskie prawo socjalne długo pozostawało wzorem dla wysokiej kultury prawnej z zakresu praw społecznych. Owe czasy jednak w pewnym sensie minęły: Francja bowiem stała się ostatnio przedmiotem spektakularnych potępień w różnych dziedzinach:
- pracy przymusowa i niewolnictwo (sprawa Siliadin przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka);
- umowy o pracę (CNE) (przeciwko MOP);
- wysokości odpraw w związku ze zwolnieniem z pracy (przeciwko Europejskiemu Komitetowi Praw Społecznych).
W pierwszym przypadku ETPC orzekł, że Francja nie zapewnia „konkretnej i skutecznej” ochrony na swoim terytorium osobom będącym ofiarami pracy przymusowej, niewoli lub niewolnictwa.
W drugim przypadku, w związku z wykreowanie we francuskim ustawodawstwie, w 2006 r. nowej umowy o pracę (CNE), umożliwiającej zwolnienie pracownika bez podania przyczyny w okresie pierwszych dwóch lat - organa międzynarodowe uznały powyższe za sprzeczne z Konwencją MOP nr 158, co zmusiło francuskiego ustawodawcę do uchylenia przedmiotowej regulacji.
W trzecim przypadku, który nie został jeszcze rozstrzygnięty, Francja wdrożyła skalę rekompensat w przypadku bezprawnego zwolnienia z maksymalnymi pułapami. Obecnie trwa zatem spór przed Europejskim Komitetem Praw Społecznych. Jeśli francuskie prawo zostanie uznane za sprzeczne z art. 24 Europejskiej Karty Społecznej, będzie to jedna z emblematycznych reform w kadencji prezydenta Emmanuela Macrona, która zostanie ocenzurowana przez prawo międzynarodowe.
Proponujemy wrócić do tych 3 przypadków, które wstrząsnęły francuskim prawem. Należy zauważyć, że reakcja ustawodawcy na owe międzynarodowe niedociągnięcia nie była identyczna: realna chęć poprawy pozytywnej ustawy o pracy przymusowej, ale znacznie większy opór w bardziej politycznych przypadkach CNE i kwestii odpraw pracowniczych.
Profesor Raphaël Dalmasso,
profesor Uniwersytetu de Lorraine, we Francji.
Prezentacja z wykładu Prof. Raphaël’a Dalmasso, wygłoszonego w CBZ.
CBZ, 25 stycznia 2022.
Szanowni Państwo,
dziś mieliśmy naukową radość wysłuchać znakomitego wykładu
Pani Profesor Joanny Jurewicz,
pt.: “Wolność, odpowiedzialność i praca w klasycznej kulturze indyjskiej”.
Pani Profesor Joannie Jurewicz oraz Wszystkim Uczestnikom serdecznie dziękuję.
Anna Musiała, CBZ, 21 grudnia 2021
“Wolność, odpowiedzialność i praca
w klasycznej myśli indyjskiej”
- prezentacja wykładu
Pani Profesor Joanny Jurewicz, ze spotkania w CBZ.
Prof. dr. hab. Joanna Jurewicz – indolożka i lingwistka kognitywna (Katedra Azji Południowej Wydziału Orientalistycznego UW), a także tłumaczka, poetka i pisarka. W centrum jej zainteresowań leży filozoficzna myśl hinduska wyrażana w najstarszych indyjskich zabytkach literackich (teksty Objawienia, eposy, ok. XIII p.n.e. do przełomu er). Szczególnie interesują Ją początki myślenia abstrakcyjnego, a także dziedziczenie pojęć i obrazów w trakcie kulturowego przekazu. W badaniach stosuje interdyscyplinarną metodologię łączącą filologię z lingwistyką kognitywną. Autorka pięciu monografii (O imionach i kształtach Jednego. Monizm indyjskiej filozofii Tradycji 1995, Kosmogonia Rygwedy. Myśl i metafora 2001, Fire and cognition in the Rgveda 2010, Fire, Death and Philosophy. A History of Ancient Indian Thinking 2016, Invisible Fire. Memory, Tradition and the Self in Early Hindu Philosophy, 2021), przekładu wybranych hymnów Rygwedy pod ogólnym tytułem (Wędrówka za przestrzenią 2013, 2015, 2017) oraz ponad 80 artykułów naukowych. Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Semiotycznego, członek Academia Europaea.
Szanowni Państwo,
14 grudnia mieliśmy niebywałą okazję wysłuchać pasjonującego wykładu Pana Profesora Andrzeja Szahaja, pt.: “Losy ludzkiej pracy”.
Panu Profesorowi Andrzejowi Szahajowi oraz Wszystkim Uczestnikom, serdecznie dziękuję.
Anna Musiała
Andrzej Szahaj, prof. dr hab., filozof polityki, kulturoznawca, profesor zwyczajny w Instytucie Filozofii UMK w Toruniu. W latach 2008 – 2016 dziekan Wydziału Humanistycznego UMK w Toruniu; członek Komitetu Nauk Filozoficznych PAN, a wcześniej także Komitetu Nauk o Kulturze PAN. Autor książek: Krytyka, emancypacja, dialog. Jürgen Habermas w poszukiwaniu nowego paradygmatu teorii krytycznej (Warszawa 1990), Ironia i miłość. Neopragmatyzm Richarda Rorty’ego w kontekście sporu o postmodernizm (Wrocław 1996), Jednostka czy wspólnota? Spór liberałów z komunitarystami a „sprawa polska” (Warszawa 2000 ), Zniewalająca moc kultury. Artykuły i szkice z filozofii kultury, poznania i polityki (Toruń 2004), E pluribus unum? Dylematy wielokulturowości i politycznej poprawności (Kraków 2004), Filozofia polityki (razem z Markiem N. Jakubowskim, Warszawa 2005), Teoria krytyczna szkoły frankfurckiej (Warszawa 2008), Relatywizm i fundamentalizm (oraz inne szkice z filozofii kultury i polityki) (Toruń 2008), O interpretacji (Kraków 2014), Kapitalizm drobnego druku (Warszawa 2014), Inny kapitalizm jest możliwy (Warszawa 2015), Neoliberalizm, turbokapitalizm, kryzys (Warszawa 2017); Kapitalizm wyczerpania? (Warszawa 2019); Ponowoczesność i postmodernizm dla średniozaawansowanych (Warszawa 2021). Stażysta uniwersytetów w Oxfordzie, Cambridge, Leeds, St. Andrews oraz University of Virginia (Charlottesville), University of California (Berkeley), Stanford University, Bellagio Rockefeller Center (Bellagio), The Netherlands Institute for Advanced Sciences in the Humanities and Social Science (Wassenaar). Stypendysta fundacji Fulbrighta, Mellona, Rockefellera, Kościuszkowskiej oraz American Council of Learned Societies.
“Zarządzać po ludzku?” - to prezentacja wykładu
Pani Profesor Moniki Kostery,
z dzisiejszego spotkania w CBZ.
CBZ, 7 grudnia 2021.
Szanowni Państwo,
z wielką przyjemnością wysłuchaliśmy dziś znakomitego wykładu Pani Profesor Moniki Kostery: “Czy możliwe jest dobre zarządzanie?”, za który Pani Profesor serdecznie dziękuję, jak i również Uczestnikom tego pięknego dziś spotkania za ich udział.
Anna Musiała
Pani Prof. Monika Kostera: polska socjolożka, jest profesorem tytularnym w dziedzinie nauk ekonomicznych (2004) oraz humanistycznych (2017). Pracuje jako profesor zwyczajny na Wydziale Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, a także jako profesor na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Södertörn w Szwecji i w Institut Mines-Telecom Business School we Francji. Była także profesorem zwyczajnym na Uniwersytecie w Durham University w Wielkiej Brytanii. Opublikowała ponad 40 książek i znaczącą ilość artykułów naukowych poświęconych tematyce organizacji i zarządzania. Jej zainteresowania badawcze dotyczą m.in. wyobraźni organizacyjnej i dezalienacji pracy. Również pisze i publikuje poezję w języku polskim, szwedzkim i angielskim.
Materiały źródłowe:
Monika Kostera: “Większość edukacji na wydziałach zarządzania to pseudonauka. Uczymy jak psuć świat”
Monika Kostera, Anna Musiała, Jarosław Niemiec: “Pracownik czy wolny najmita”
Anna Musiała: “Nie ma wolności w polskiej nauce prawa pracy”.
Szanowni Państwo,
bardzo serdecznie
Panu Profesorowi Tadeuszowi Gadaczowi,
dziękuję za wygłoszenie pasjonującego wykładu: “Myślenie w czasach bezmyślności”.
Dziękuje także wszystkim Uczestnikom
za udział w świetnym spotkaniu
Anna Musiała
Szanowni Państwo,
18 listopada gościliśmy w CBZ
Panią prof. Nicole Magii-Germain,
z Uniwersytety Paris I (Pantheon-Sorbonne)
i rozmawialiśmy nt.
praw człowieka “człowieka pracującego”.
Poniżej znajdą Państwo utrwalony wykład Pani Profesor.
Anna Musiała
Materiały źródłowe: Socialisation of Economic Risk and Redistribution of Responsabilities
Szanowni Państwo,
dnia 4 listopada 2021 odbyło się pasjonujące seminarium poświęcone
Wyjątkowej Postaci,
Filozofce: Simone Weil i Jej ujęciu pracy.
Naszym Gościem była
dr Nelli Sołonko
Anna Musiała
La vraie définition de la science, c'est qu'elle est l’étude de la beauté du monde“.
„Prawdziwą definicją nauki jest stwierdzenie, że stanowi ona badanie piękna świata.”
Si la force est absolument souveraine, la justice est absolument irréelle. Mais elle ne l'est pas. Nous le savons expérimentalement. Elle est réelle au fond du coeur des hommes. La structure d'un coeur humain est une réalité parmi les réalités de cet univers, au même titre que la trajectoire d'un astre.
„Jeśli siła jest absolutnie suwerenna, niezależna, to sprawiedliwość jest absolutnie nierealna. Ale taka nie jest. Wiemy to z doświadczenia. Jest ona realna, prawdziwa w głębi ludzkiego serca. Struktura serca ludzkiego jest jedną z rzeczywistości wśród rzeczywistości tego wszechświata, w taki sam sposób jak trajektorie ciał niebieskich.”
« C'est par travail que la raison saisit le monde même, et s'empare de l'imagination folle».
„To dzięki pracy rozum jest w stanie pojąć sam świat i wykorzystać szaloną wyobraźnię.”
Simone Weil (1909-1943), zaangażowana filozofka, przeszła niczym błyskawica przez mroczne lata XX wieku. Nie oddzielała nigdy myśli od zdobytego doświadczenia czy działania. Pracując jako robotnica mieszkała w robotniczej dzielnicy i uczestniczyła w robotniczej walce. Potępiała przedsięwzięcia kolonialne, służyła w milicji Narodowej Konfederacji Pracy i dołączyła do ruchu oporu w Londynie. Zmarła w tym mieście w wieku 34 lat. Pośród współczesnego chaosu pozostawiła po sobie olśniewające i wizjonerskie dzieło, odrzucając jakąkolwiek formę regimentacji ideologicznej, religijnej czy tożsamościowej.
wybór cytatów i tłumaczenie: Anna Musiała
Tekst wystąpienia Pani Dr Nelli Sołonko, wygłoszonego na seminarium CBZ w dniu 4 listopada 2021 r.
pt. L’OBJECTIFICATION DU TRAVAILLEUR: SIMONE WEIL ET SON INFLUENCE SUR LA PENSÉE CONTEMPORAINE
(French Studies Bulletin), którego treść znajduje się pod linkiem : https://doi.org/10.1093/frebul/ktad002
“Coś jest ze światem nie tak” - jak mówiła Olga Tokarczuk w mowie noblowskiej…
coś jest z tym prawem nie tak, a z pewnością polskim prawem pracy!
Naszym gościem była
Pani Profesor Joanna Jurewicz, orientalistka, lingwistka kognitywna, autorka tekstu:
“To ludziom zależy na tym, żeby inni ich rozumieli”, opublikowanego w GW.
Anna Musiała
Na spotkaniu CBZ-tu, 7.10., dyskutowaliśmy o strachu i lęku m.in.
w relacjach pracy.
Naszym gościem był, dr Krzysztof Mączka, socjolog z UAM
Anna Musiała
